Bài báo mới nhất của Bs. Nguyễn Đan Quế viết từ Cholon, VN gởi tờ Washington Post đang ngày hôm qua.


Việc tấn công vào một nhà ngoại giao cho thấy sự khinh thường về nhân quyền của Việt Nam

Nguyễn Đan Quế/Thứ Bảy 26 Tháng Hai 2011/Wasington Post

Viết từ Chợ Lớn, Việt Nam - Trong khi thế giới tập trung chú ý vào khu vực Trung Đông, dân chủ vẫn tiếp tục đấu tranh để bám rễ ở các khu vực khác.

Chỉ mới mùa hè qua, Việt Nam và Hoa Kỳ vừa kỷ niệm 15 năm tái lập quan hệ ngoại giao. Việc nối lại quan hệ đã chứng tỏ lợi nhuận cho Việt Nam: Hoa Kỳ là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất của Việt Nam, hai quốc gia đã có hơn 15 tỷ USD trong thương mại song phương hàng năm, và 13.000 người dân Việt Nam đang theo học đại học ở Hoa Kỳ.

Dù đạt được những phát triển này, trong tháng qua, một quan chức Hoa Kỳ tại Việt Nam đã bị cư xử thô bạo bởi một đám đông người trong khi công an đứng nhìn. Christian Marchant, một viên chức chính trị thuộc tòa Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội, đã đánh đập khi ông cố gắng vào thăm một linh mục Công giáo bất đồng chính kiến.

Cuộc gặp giữa Marchant và Nguyễn Văn Lý đã được thu xếp trước. LM. Lý nói với đài Á Châu Tự Do rằng công an đã ngăn Marchant không cho vào nhà của ông và khi ông cố gắng vượt qua, họ đã đẩy ông ngã xuống đất.

Một số nhân chứng cho biết rằng trước khi bị công an chở đi, một cánh cửa xe đã đập vào chân của Marchant. Hôm ấy, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao cho biết rằng Marchant không bị chấn thương nghiêm trọng nhưng chân ông đã bị khập khiễng sau vụ việc xảy ra.

Đại sứ Mỹ tại Hà Nội, Michael Michalak, gọi sự cố này là "một sự vi phạm trắng trợn đến luật pháp quốc tế". Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết một cuộc điều tra đang được tiến hành - nhưng cũng cảnh báo rằng các nhà ngoại giao nước ngoài phải tuân theo pháp luật nước sở tại của họ.

Dù có lẽ là Việt Nam cần phải tự làm quen với luật pháp quốc tế. Công ước Vienna đặc biệt đã nêu rõ là việc ngăn chặn tấn công một nhà ngoại giao nước ngoài chính là trách nhiệm của nước sở tại.

Các yếu tố góp phần vào thái độ của Việt Nam đã có trước việc ký kết một hiệp định thương mại song phương, việc Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới hay thậm chí cả việc nối lại quan hệ ngoại giao với Washington.

Ở mỗi thời điểm, Việt Nam đã hứa sẽ tôn trọng nhân quyền và tuân thủ luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, mỗi lần xảy ra, Việt Nam lại học được rằng mình có thể thu được tất cả mọi lợi ích mà không cần phải tôn trọng bất kỳ lời hứa hẹn của mình.

Hai ngày trước sự kiện của tháng Giêng ấy, báo chí nơi quê nhà của cha mẹ Marchant đã công bố một hồ sơ thành tích cá nhân ghi nhận rằng ông từng nhận giải thưởng Nhân quyền và Dân chủ của bộ Ngoại giao vào tháng Hai. Bài báo đã trích dẫn một bản tin của bộ Ngoại giao gọi Marchant là "một người ủng hộ có sức thuyết phục đối với giới bất đồng chính kiến bị vây bủa của Việt Nam, đã phục vụ không mệt mỏi như một mối liên lạc cho các nhà bất đồng chính kiến bị cầm tù với gia đình của họ và thế giới bên ngoài".

Trong hồ sơ thành tích, Marchant đã nói về những nỗ lực của ông nhằm tìm những điểm chung với Việt Nam. Nhưng ông cũng nói rõ rằng Hoa Kỳ không thể im lặng về sự lạm dụng. Ông nói với tờ báo rằng, trong năm qua, 25 người bất đồng chính kiến đã bị bỏ tù vì chỉ trích chính phủ của họ ở Việt Nam.

"Khác biệt lớn giữa hai nước," ông cho biết, "đó là ở Hoa Kỳ, nếu ai người có chức vụ, quyền lực đi sách nhiễu một cá nhân, họ sẽ phải đi tù".

Ngoại trưởng Hillary Rodham Clinton đã cảnh báo Hà Nội rằng trong khi Hoa Kỳ vẫn mong muốn tăng cường quan hệ song phương, bao gồm cả thương mại, vấn đề nhân quyền của Việt nam vẫn là một trở ngại.

Những tuyên bố như thế đã khiến các viên chức không được lòng chính quyền Cộng sản. Nhưng người dân Việt Nam biết ơn vì có những người bạn đã nói thẳng thắn.

Tôi đã gặp Marchant trong năm 2009, khi chúng tôi thảo luận sâu sắc về tình trạng vi phạm nhân quyền tồi tệ đi của Việt Nam và những gì Hoa Kỳ có thể làm được. Ông tạo ấn tượng nơi tôi như một nhà ngoại giao tích cực, dấn thân, có giọng nói nhẹ nhàng, lòng khiêm tốn và thân thiện. Là một người Việt Nam, tôi xấu hổ với những gì người đàn ông này đã phải chịu đựng để thực hiện công việc của mình.

Một câu hỏi lớn hơn là tại sao 15 năm quan hệ gần gũi hơn có vẻ như không để lại ấn tượng gì về các nhà lãnh đạo Cộng sản Việt Nam. Cách tiếp cận của họ rõ ràng là: hãy nắm lấy thương mại và đầu tư của Hoa Kỳ nhưng cứ tránh xa chuyện dân chủ và nhân quyền đi.

Tôi tự hỏi người dân Mỹ sẽ đáp ứng như thế nào khi một trong những nhà ngoại giao của họ bị đánh đập với sự chấp thuận rõ ràng của chính quyền Việt Nam. Tôi hy vọng người Mỹ nhìn được sự kiện này đúng như sự thật của nó. Tại sao mọi người mong đợi một chính phủ không tôn trọng đến chính công dân của mình để đi tôn trọng người nước ngoài ? Chính phủ các nước khác đang nhìn xem và tự hỏi Hoa Kỳ sẽ trả lời sự xúc phạm này như thế nào .

Còn đối với những người cộng sản ở đây, sự thật là Hà Nội cần Washington nhiều hơn là Washington cần đến Hà Nội. Các nhà lãnh đạo của Việt nam có thể sẽ phải hối tiếc khi để cho một quan chức Mỹ bị đối xử tàn tệ.

Tuy nhiên, ngày nay Việt Nam đang phải dè chừng một Trung Quốc tái-quân phiệt hóa và cuộc tranh chấp liên tục trong Biển Đông, chưa kể đến những khủng hoảng trong nước bao gồm một nền kinh tế chậm chạp và một hệ thống giáo dục lỗi thời.

Và nếu Washington đang mong đợi Việt Nam như một đối tác lâu dài vì hòa bình và ổn định trong khu vực, Hoa Kỳ nên hành động hữu hiệu để mọi người có thể nhận ra rằng chỉ có một nước Việt Nam tự do và dân chủ mới có thể trở thành một đối tác như thế trong khu vực.

http://www.washingtonpost.com/wp-dyn...2505875_2.html